İtalyan Mutfağı Bilgileri

İtalya Yemekleri, İtalyan Yemek Kültürü

Ülkemiz yemekleri ve mutfak kültürü kıyaslandığında Avrupa’da ve Akdeniz Çanağında bulunan ülkeler arasında Yunanistan mutfağı ile birlikte İtalyan yemekleri damağımıza en yakın lezzeti sunuyor desek herhalde hata yapmamış oluruz. Bizim kadar tüm Dünya’nın ortaklaşabileceği lezzet olarak İtalya mutfağı birçok yabancının oturduğu bir masada birleştirici bir sofra olabilir. İtalya yemeklerinde hem özenle hazırlanmış, ağır işçilik içeren kuvvetli tatlar, hem de şipşak atıştırmalıklar beraber yer alıyor ve sofrayı zenginleştiriyor. Akdenizli mutfak özelliklerini balık ve deniz ürünlerinde, zeytin, zeytin yağı ve domates, fesleğen ve taze sebze kullanımında görebildiğimiz İtalyan yemekleri, elbette hamur işleriyle efsaneleşiyor. Tarımın gücünü hayvancılıkla birleştiren İtalya mutfak kültüründe şüphesiz etin ve alkolün de özel yerleri var.

İtalyan Mutfak Kültürü

Ekonomik olarak çok zengin bir ülke olmamasına rağmen İtalya’da yemek çok önemlidir. Sadece karın doyurmak için değil, bir aktivite olarak, keyifle yemek yenir. Aileyle ve arkadaşlarla ortam oluşturma ve uzun süreli sofralar İtalyanlarda önemlidir ve bu gelenek günümüzde dahi korunur. Hem tarihi İtalya yemek kültüründe, hem günümüz İtalyan yemek sofralarında; evlerde ve mekanlarda apertivo, antipasto, primo, secondo, dolce ve caffe sunum ve sıralaması vardır. Yetmezmiş gibi utanmadan contorno ve digestivo da menüye eklenir. Kelimelerin İtalyanca olduğuna bakmayın ne demek olduklarını hemen açıklayalım:

• Apertivo: Tam tahmin ettiğiniz gibi aperatifleri açıklar. Basit bir giriş sayılabilir. Genelde içkidir.
• Antipasto: Girişten önceki ön giriş diyelim Türkçe hocamız dövsün bizi. Yemek öncesi demek. İştah açıcılardır.
• Primo: Giriş yemeğidir. Çorba da olabileceği gibi utanmadan başlı başına bir yemek sayılabilecek makarna, risotto gibi kocaman tabaklar da olabilir.
• Seconde: “İkinci” manasındaki sunum ana yemektir. “Et” yemeği olması beklenir. Yöreye, mevsime ve aşçıya bağlı olarak kırmızı veya beyaz et olur. Domuz, büyükbaşlar, kanatlılar ve balıkların hepsi olabilir.
• Dolce: Tatlıdır efendim sizden tatlı olmasın. En meşhur İtalyan tatlısı tiramisu’nun İtalyanca “uçur beni” anlamına geldiği düşünülürse tatlıya ciddi bir tutku var. Kurabiye, çikolata v.s. de olabilir. Roma‘da dondurma da olur.
• Cafee: Olmazsa olmaz bitiriş kahvesidir. Elbette ilk tercih espresso olsa da bin çeşit İtalyan kahvesi vardır.
• Contorno: Yan yemek olan arkadaş vakitli ve zengin İtalyan sofralarında olur. Taze salata, haşlama sebze gibi yan yemeklerdir.
• Digestivo: Kahveye eşlik eden ya da masadan keyifli kaldıran son ürün olup likördür. “Kahve öldürücü” anlamı da var. Herhalde kafeini aldık, uyanmayalım, hadi alkol sonrası geri dengelenelim gibi bir şey.
• Formaggio e frutta: Peynir ve meyveleri ifade eden bu arkadaş da kimi zaman en başta gelir, kimi zaman arada, kiminde en sonra. Sohbete ve ortama bağlı.

Örnek bir Antipasto Tabağı:

• Suppli: Kızarmış pirinçli içli köfte diye uyduralım. Dışı pirinç, içi mozarella, permesan, yumurta, zeytinyağı ve ekmek. Şahane
• Crocchette: Haşlanmış patates, yumurta, tabii ki permesan peynirinin yoğrulduğu karışımın zeytinyağında kızartılması. Enfes.
• Olive ascolane: Yeşil zeytin, yumurta, kereviz, şarap, et ve tabii ki permesan.
• Chele di granchio: Mersin Silifke‘den de bira mezesi olarak sevdiğimiz yengeç bacağı.

Hem yurt dışına yaptığımız ilk seyahatimiz olan interrail sırasındaki ilk durağımız, hem daha sonra tekrar gerçekleşen ziyaretlerimiz hem de Avrupa’nın da Dünya’nın da her yerinde fırsat oldukça denediğimiz İtalyan yemeklerini, İtalya Gezi Rehberimizde ayrıca bir sayfayla yazmak istedik. Yediklerimiz kadar, araştırmalarımız da var.

İtalya seyahati sırasında denemeniz gereken lezzetleri, iyi kalitede Dünya’nın birçok yerinde de bulabilirsin. Hadi biraz bakalım.

İtalya Kahvaltıları

Tabii ki günümüz küresel kültüründe artık bir kahve, kuruvasan ile geçiştiriyor olsak da, hem restoranlarda hem de köklü İtalyan evlerinde ya da çalışanlar için hafta sonlarında devam eden bir İtalyan kahvaltı kültürü var. Özünde iki çeşit. Tatlı (dolce) ve tuzlu (salato). Dolce kahvaltı tatlı bir kek ve kahveden oluşurken, tuzlu salato kahvaltı seçeneği meyve suyu ve sandeviçten oluşuyor diye özetleyelim. İtalya’da kahvaltı gerçekten çok hızlı yenilen, geçiştirilen şipşak bir öğün, onu da belirtelim. Nerede şimdi Hatay mutfağı tabii.

La Pasta

İtalya’nın en meşhur yemeğini seçmek zor. Pizza mı makarna mı derken önceliği makarnaya vermek istedik. Bildiğimiz makarnanın İtalyan işi olanı pişirim seviyesi, sosları, biraz da kültürü. Daha önce ortak mutfağınız kullandığımız bir hostelde makarnaya basitçe ketçap falan dökerken bizi gören İtalyan bir arkadaşın delirdiğini ve şipşak bir sos hazırladığını hiç unutamayız. İtalyanlar için makarna kutsal sanırız.

Aldente pasta: Makbul ve yaygın olan az pişmiş makarnadır. Tanelerin daha diri kaldığı bu arkadaş her tür makarna kesiminde uygulanabilir.

Makarna yumurtalı taze makarna ve kurutulmuş makarna olarak ikiye ayrılır. Bizim de genelde yediğimiz kuru makarnadır. Şekillerine göre yüzlerce makarna ismi vardır. Dünya çapında bilinen en meşhur İtalyan makarnaları, penne, spaghetti, fusuli, lazanya, risotto, linguine olarak sıralanabilir. İç malzemesi olan tortellini, ravioli de çok bilinen makarna çeşitleridir.

La Pizza

İtalyanları Dünya çapında meşhurlaştıran pizzalarının en klasiği şehirden adını alan Napoli Pizza. Margarita da meşhur. Öyle Amerikan pizzalarında veya fast food pizzacılarda olduğu gibi ekmek kalınlığında hamur yok İtalya’da. İnce geniş açılmış hamur üzerine kalın ve bol malzeme konuyor ancak burada da büyük bir sadelik hakim. 15 çeşit ürünü bir pizzada görüyorsanız ya İtalya’da değilsiniz ya da çok turistik saçma bir mekandasınız. Pizzalarda taze yeşillik (roka v.s.) sızma zeytinyağı, iyi peynir, taze baharat olmazsa olmaz.

İtalyan Peynirleri

Dünya’nın en güzel peynirleri nelerdir dersek çok fazla seçenek karşımıza çıkar, ancak en meşhur peynirleri sıralarsak; İtalya, Hollanda ile yarışacak popülerliktedir. İtalyan pizzalarında ve makarna soslarında da yaygın kullanılan peynirler, İtalyan şaraplarıyla da şahane gider. Basit meze olarak da yenir, biz gibi kahvaltı meraklıları için sabah masalarında da iyi gider. Tüm yemeklere de tat verir.

Parmesan: Tabii ki her yemeğin yanına gelmesiyle bir şekilde elinizin altında olacak lezzet. Pizzalar kadar, rendelenmiş bir biçimde, çorbalara, salatalara ve ana yemeklere, kısaca sanırız her şeye eklenebilen, e her şeye de yakışan bir arkadaş.

“Pecorino” olarak isimlendirilen tüm peynirler koyun sütünden yapılıyor ve bizce çok leziz. Devamında da şehir ismi gelir. Mesela; “Pecorino Toscano” , Toscana yöresinde yapılan peynir. (Bu arada bu örneği verme sebebimiz, pek beğenmemiz. Hem dilimleyebilir hem de rendeleyebilirsiniz. Toscana mutfağına özgü çorbalarda, kırmızı et ve sebze yemeklerinde kullanılıyor.

Roma Dondurması

Sadece başkent Roma’nın değil birçok şehrin dondurması nev-i şahsına münhasır ve çok güzeldir ancak özellikle Roma Dondurması en meşhurudur. Roma gezisi sırasında birkaç Euro’ya külahta yiyebileceğiniz taze dondurmaların sütü ve hazırlanış şekli kadar, kıvamı ve sayısız çeşidi de Roma Dondurması’nı meşhur kılan şeylerden.

İtalyan Likörleri ve özel İçkiler

İtalya’nın alkollü meyve likörleri Dünya çapındadır. Bizim Taflan’ın kedisinin ismi de olan Limoncello başta olmak üzere Galliano, Sambuca, Borghetti kahve likörü gibi meşhur, sayısız İtalyan likörü bulunur ve hem yemeklerde, hem de ara kahve içecek keyfi anlarında yudumlanabilir. Dünya’nın en meşhur vermutlarından Martini de İtalya kökenli sevdiğimiz bir içkidir. İtalyan şarapları üzerine ne yazık ki yazacak kadar bilgi sahibi değiliz ama denediğimiz birkaçını beğendiğimizi ve şarap dostlarımızın da genelde İtalya’yı şarap konusunda övdüğünü belirtelim.

Diğer Bazı İtalyan Lezzetleri

İtalyan Zeytinyağları: Bizden batıdaki tüm Akdeniz ülkelerinde ve bizim Ege yerleşimlerimizde olduğu gibi zeytinyağı mutfak için son derece önemli bir yere sahiptir. Tüm yemeklerde mümkünse zeytinyağı tercih edildiği gibi, sofrada merhaba demek için de küçük ekmekle kekikli v.s. zeytinyağı sunumu ve birçok çeşit pizzanın üzerine ek olarak masaya servisi de yaygındır.

Pesto Sos ve Yemek Soslar: Hem makarnayı hem de diğer lezzetlere tat katan İtalyan sosları, benzersiz özelliklerini Akdeniz’in verimli topraklarından ve İtalyanların meraklı damak tatlarından alıyor. Fesleğenli pesto sos sanırız domates sostan (ketçap) sonra Dünya’nın en meşhuru olabilir.

Prosciutto crudo: Açık havada kurutulmuş, tuzlanmış jambon diyebiliriz. “Prosciutto di Parma” örneğinde olduğu gibi üretildiği şehri sembolize eden isimlerle karşımıza çıkıyor.

Balıklar: Üç tarafı denizlerle çevrili bir Avrupa ülkesi olan İtalya elbette balık konusunda da çok zengin bir Akdeniz mutfağı. Buldun mu gömül diyelim.

Balzamik Sirke: “Hea balzamico” diye Cem Yılmaz’a selam olsun, İtalya’nın meşhur sirkesi salatalarınıza hardalla beraber lezzet katsın.

La trippa alla Romana: Roma usulü işkembe olan bu lezzet İtalyanın sakatat ürünlerinden ve oldukça pahalı. İşkembenin içinde soğan, havuç, kereviz, nane ve tabii ki peynir var.

Ne komple İtalyan mutfağını ne de meşhur İtalyan yemeklerini saymak, yazmak bitmez. Oradan buradan alıntı yapmak yerine İtalya seyahatimizde veya farklı ülkelere gittiğimizde yediğimiz lezzetleri, biraz da temel bilgi araştırması ile yazmak istedik. Daha fazlası için detaylı İtalyan mutfağı notları diye internete bakmanızı rica ederiz. Bize de öneriniz varsa, yorum olarak yazın, diğer okurlarımız deneme şansına erişsin.

 

Kaynak : Keşfetsene.com